Door: Wout van den Brink

In mijn bezorgroutes kom ik geen enkel standbeeld tegen, terwijl ik toch bezorg in wijken waarvan de straten naar staatslieden, zeehelden, leden van het koningshuis enzovoort zijn genoemd. Waarschijnlijk is het zo dat wanneer er een straat naar je vernoemd is, een standbeeld dan net weer te veel eer is.

Geen standbeelden dus, wel monumenten. Meestal zijn dit woningen. In mijn route van vandaag staat zo’n huis. Een huis met een fantastische tuin. Ik denk dat deze tuin voor een groot gedeelte verantwoordelijk is voor de status van deze woning: “gemeentelijk monument”. Wij mogen hier “achterom” bezorgen en dat brengt mij door een deur in een schutting in de tuin.

De schutting onttrekt deze tuin aan het zicht vanaf de straat. De grote tuin met bloemen en een grasveld dat langzaam overgaat in een oever van een gracht. Op het grasveld staat een statige boom. Het geluid van kabbelend water, het ritselen van de bladeren door een briesje, het zonlicht dat door deze bladeren schijnt, geven mij in één tel een zen-gevoel. Het “Moi, ie komt de tabletten brengen, fijn!” van de bewoner brengt mij ook binnen één tel terug.

We praten nog even over de tuin en ik vervolg mijn weg. Terug op de straat kijk ik wat bewuster om me heen om te zien of ik onbewust toch langs standbeelden kom. Ik zie ze echt niet.

Nu is het zo dat er kritisch gekeken wordt of een standbeeld nog wel past gemeten met de huidige maatstaven. Van sommige personen die lang geleden een standbeeld kregen, worden de daden nog eens tegen het licht gehouden en als dat als omstreden wordt aangemerkt, rijst de vraag of het standbeeld eigenlijk, letterlijk en figuurlijk, nog wel op zijn plaats is. Ook geldt dat min of meer voor straatnamen welke vernoemd zijn naar personen waarvan hun verleden naar de maatstaven van nu als omstreden kan worden aangemerkt.

Je woont je leven lang in een straat waarvan de naam nu eigenlijk niet meer kan. Of je krijgt, na heel lang wachten, een huis toegewezen in een straat waarvan de naamgeving nu te denken geeft? Er zijn inmiddels straatnamen die nu omstreden zijn, historische straatnamen. Jan Pieterszoon Coenstraat, Werner von Braunstraat, Stalinlaan, Paul Krugerstraat, en ga zo maar door.

Volgens onderzoek van Pointer van KRO NCRV schijnt het dat er 163 kilometer aan “beladen straatnamen” in Nederland zijn. De meningen zijn verdeeld. “Ze nemen ons onze straatnamen af”, wordt er soms geroepen. Meestal in discussies waar ook standbeelden, feestdagen of Zwarte Piet worden genoemd. Ook over de Ajaxstraat in Rotterdam steekt elke paar jaar weer een discussie de kop op. "Terwijl de bewoners zelf zich totaal niet storen aan de naam en helemaal niet zitten te wachten op al die aandacht."

"Het veranderen van een straatnaam is heel veel gedoe en kost heel veel geld", stelt René Dings. De auteur verdiepte zich inmiddels bijna twee decennia in de geschiedenis van straatnamen van Nederland. "Gemeenten moeten bewoners en bedrijven in die straat betalen om de verandering door te voeren. En het leidt ook tot veel administratieve rompslomp in de overheidssystemen en bij de Googles en TomToms." Bovendien maken straten een cruciaal deel uit van de sociale en historische context in een stad. "Niet alleen zijn inwoners van de straat zelf erg aan hun naam gehecht, maar zeker de bekende straten weet natuurlijk iedereen te vinden. Ze dienen als ijkpunt in de plattegrond van een stad."

"Rembrandt is in Nederlandse steden een van de meest vernoemde personen. Het beeld was aan de noordzijde van de Botermarkt geplaatst bij het Reguliersplein. Volgens welingelichte bronnen werd in 1876 op dit plein het beeld van Thorbecke onthuld en veranderde de naam Reguliersplein in Thorbeckeplein. Rembrandt moest in verband met de komst van Thorbecke verhuizen naar het midden van de Botermarkt dat bij die gelegenheid omgedoopt werd in Rembrandtplein. Het kan dus toch, dat wijzigen van straatnamen."

Onlangs stond ik, volledig verregend, voor de deur van een patiënt. Hij keek naar mij en zei: “Dank je, je verdient een standbeeld!”. Tja, als het slechte weer voor ons als medicijnbezorgers het criterium voor een standbeeld zou zijn, dan staat het land vol met standbeelden van Velomedi-collega’s.